Is die groene bak wel altijd de beste oplossing?

Ophalen of vermalen?
In december 2014 publiceerde de Vereniging Afvalbedrijven een stuk met als titel: “De groene bak blijft de beste oplossing”. In deze publicatie over de afvoer van keukenafval (GF-afval) belichten ze de voordelen van de groene bak (ook wel aangeduid met de term biobak). Ze zetten ze zich af tegen het alternatief: de voedselrestvermaler. Bij gebruik van een voedselrestvermaler zorgt de gebruiker zelf voor de afvoer van het keukenafval en komt de ophaaldienst er niet meer aan de pas.

Op zich begrijpelijk dat de leden van de Vereniging Afvalbedrijven niet graag zien dat de consument een andere keuze zou kunnen gaan maken voor de afvoer van het keukenafval. De Vereniging heeft er uiteraard commercieel belang bij dat het gebruik van deze vermalers niet wordt toegestaan! Hun publicatie is dan ook behoorlijk tendentieus; van de groene bak worden de voordelen breed uitgemeten en over het alternatief de vermaler worden vooral eventuele minpunten benadrukt. Toch moeten zelfs zij toegeven dat het gebruik van een vermaler voor de consument wel erg handig is! Helaas bevat hun publicatie onvolledige en onjuiste informatie waardoor er een scheve voorstelling van zaken gegeven wordt.
Laten we eens proberen tot een wat reëler beeld te komen in deze discussie biobak versus vermaler:

Afvoeren via de biobak of via de vermaler, beide voldoen aan de voorwaarde van scheiding van huisvuil aan de bron. Ook wordt in beide gevallen voldaan aan de eis dat dit via gereguleerde afvalstromen moet verlopen. Alleen de wijze van transport en verwerking verschilt: vast afval uit de biobak wordt per vrachtwagen en trein vervoerd naar een composteringsinstallatie en vermalen keukenafval stroomt via het riool naar de RWZI om te worden vergist. Tot zover is de stand gelijk.

Het gebruik van een biobak om tuinafval af te voeren kan handig zijn en het keukenafval kan er dan ook nog wel bij. Maar in de zomer wordt dat al minder aantrekkelijk, want door het hoge vochtgehalte van keukenafval beginnen de plantaardige en dierlijke voedselresten snel te ontbinden. Stank, vliegen, kortom onhygiënische toestanden. Voor bewoners van hoogbouw liggen die trouwens het hele jaar door op de loer. Niet zo vreemd dus dat in steden met veel hoogbouw een flink deel van de bewoners hun GF-afval niet gescheiden inlevert. In een aantal gemeenten wordt het GF-afval daarom zelfs niet (meer) apart ingezameld. Dus hier zou het gebruik van afvalvermalers in de keukens een flinke milieuwinst betekenen!
Inzamelen en transporteren van (G)FT-afval gebeurt doorgaans door op dieselbrandstof rijdende ophaalwagens. In hun publicatie gaat de Vereniging Afvalbedrijven voorbij aan de uitstoot van het uitermate schadelijk fijnstof en van polycyclische koolwaterstoffen en kooldioxide die dat meebrengt. Het totale transport kost ook veel energie. Het afvoeren van vermalen keukenafval via het riool verontreinigt de atmosfeer helemaal niet en een vermaler verbruikt ook nog eens heel weinig energie (kosten: ongeveer 10 euro per huishouden per jaar).
Zowel de energie- als de milieubalans slaan hier duidelijk door in het voordeel van de voedselrestvermaler!

In het buitenland, met name in de Verenigde Staten, bestaat een decennialange ervaring met het gebruik van voedselrestvermalers. In de VS is het monteren van een vermaler in de keukens van nieuwbouw vaak zelfs verplicht. Dat is niet erg kostbaar. In Nederland zou het voor rond 100 euro per woning in een flatgebouw kunnen. Ze gaan zeker 10 jaar mee en zijn voor 100% recyclebaar. Dat kan de vergelijking met de groene bak dus glansrijk weerstaan.

In hun artikel stelt de Vereniging dat afvoer via de vermaler allerlei “waardevolle nutriënten het riool instromen, terwijl zijzelf er nuttig compost van maken”. Een onjuiste voorstelling van zaken, want in tegenstelling tot tuinafval is GF-afval geen waardevolle component om te composteren en het de vermalen voedselresten worden in een RWZI afgebroken in de vergistingstanks. Dat levert naast nuttig biogas (methaan) ook nog eens warmte op.

Tegen het toelaten van voedselrestvermalers in de keuken worden ook nu weer steeds dezelfde bezwaren aangevoerd. Maar wat is de realiteit:
• De capaciteit van ons rioolwater zuiveringstelsel vormt geen belemmering. Uit berekeningen en praktijkonderzoek van de TU Delft is gebleken dat het geen enkel probleem oplevert wanneer 10% van de huishoudens een vermaler zou gaan gebruiken. En een penetratiegraad van 10% bereiken kost naar verwachting tientallen jaren.
• Schade aan het rioolstelsel door evt. verzuring als gevolg van het gebruik van vermalers treedt niet op, zo blijkt uit uitgebreid onderzoek in het buitenland alsmede uit berekeningen van de TU Delft.
• Het waterverbruik van een huishouden stijgt er nauwelijks door (vergelijkbaar met een keer extra het toilet doorspoelen). Vergeet niet dat bij het schoonmaken van een biobak water ook verbruikt wordt.
• Ook het elektriciteitsverbruik stijgt slechts nihil.
• De kosten van slibrestverwerking in de rioolwaterzuiveringsinstallatie stijgen weliswaar, maar dat wordt grotendeels of geheel gecompenseerd door de grotere energieproductie bij de vergisting.
• Ja, een vermaler betekent een investering voor de gebruiker, maar niet of nauwelijks meer dan de aanschaf van een biobak.
• In de totale energie- en milieubalans moet je ook meenemen de energie die de productie en t.z.t. de afvalverwerking van de bak kost, plus de belasting van het milieu door het ophalen van GFT.
• Biologisch afbreekbaar afval wordt verwerkt tot compost. Maar het GF-afval is in vergelijking tot tuinafval geen waardevolle fractie voor de compostbereiding. Het is beter geschikt voor vergisting in de vloeibare afvalstroom.

Dat het ook in Nederland anders kan wordt geïllustreerd door het project WaterSchoon in een nieuwe wijk van Sneek. Alle woningen krijgen daar een voedselrestvermaler in de keuken. Het rioolwater wordt lokaal verzameld en gezuiverd. De energie die dat oplevert komt weer ten goede aan de woningen!

Samenvattend:
• Het toelaten van voedselrestvermalers heeft grote voordelen met name bij hoogbouw; het is hygiënischer en het zal kunnen bevorderen dat een groter percentage van het GF-afval gescheiden wordt afgevoerd.
• Nadelen zijn er nauwelijks:
– Er zijn geen problemen te verwachten voor het bestaande rioolstelsel.
– De huidige rioolwater zuiveringsinstallaties(RWZI) kunnen de gevolgen probleemloos aan, zeker bij een penetratiegraad van voedselrestvermalers beneden de 10% van de huishoudens.
– Vanuit milieu-oogpunt bezien is de balans positief t.o.v. huidige praktijk.

Conclusies t.a.v. het gebruik van voedselvermalers:

• Deze wijze van gescheiden GF-afvoer verdient een volwaardige plaats in ons afvalverwerkingsysteem.