Groente- en fruitafval: in de biobak of in de vermaler?

Uitgangspunt bij afvalverwerking is regulering van de afvalstromen. Het vaste en vloeibare afval wordt geleid naar verzamellocaties en daar verder behandeld. Belangrijke factoren in deze processen zijn de terugwinning van herbruikbare stoffen, een gunstige energiebalans en een zo gering mogelijke belasting van het milieu.
In Europa en dus ook in Nederland heeft men ervoor gekozen om scheiding van afvalcomponenten te laten beginnen aan de bron. Denk aan het gescheiden inleveren of ophalen van metalen, plastic, papier, glas, het groente-, fruit- en tuinafval (GFT) en het restafval.
Laten we de belangrijkste aspecten van de inzameling en verwerking van GFT bij particulieren eens nader bekijken.
Huishoudens in Nederland produceren dagelijks enkele honderden grammen groente- en fruitafval (GF). Daarnaast produceren huishoudens (voornamelijk degenen die over een tuin beschikken) jaarlijks een hoeveelheid tuinafval (T) die moet worden afgevoerd. Zowel GF- als T-afval verdwijnen nu in de biobak.
Althans, dat is de bedoeling. Maar de praktijk is, dat met name in flatgebouwen maar ongeveer de helft van de bewoners meewerkt aan de gescheiden inzameling. Niet zo verwonderlijk overigens. Want groente- en fruitafval heeft een hoog vochtgehalte. Het bevat allerlei plantaardige en dierlijke restanten. Deze zijn uitstekend biologisch afbreekbaar en dat proces begint dan ook direct in de biobak. Zeker bij wat hogere temperatuur gaat dat snel. Dat is te merken aan de hoogst onaangename geuren die opstijgen wanneer de klep open gaat. Zeker in hoogbouw, waar GF-afval nogal eens in de keuken verzameld wordt, leidt dat vanuit hygiënisch standpunt gezien tot ongewenste situaties.

Het kan ook anders. In de Verenigde Staten heeft men voor de volgende methode gekozen: In een groot deel van de huishoudens wordt het GF-afval door de gootsteen gespoeld, ter plekke vermalen en op het riool geloosd. In menige stad is deze wijze van verwerking zelfs verplicht!
In Nederland mag je geen vermalen keukenafval op het riool lozen. Toch zijn er heel wat argumenten om de voedselrestvermaler als alternatief voor of naast de biobak toe te laten:
• Het is gemakkelijk en hygiënisch, geen stank en ongedierte. Geen vuile biobak meer te (laten) reinigen. Daardoor wordt de neiging om GF-afval gescheiden af te voeren bevorderd, zeker onder bewoners van hoogbouw.
• Het gebruik van een vermaler voldoet aan de criteria scheiding aan de bron en het leveren van een gereguleerde afvalstroom. De zwevende vermalen voedseldeeltjes gaan via het riool naar het zuiveringsstation waar de biologische afbraak plaatsvindt.

Tegen het toelaten van voedselrestvermalers in de keuken worden allerlei bezwaren aangevoerd. Maar dat beeld vraagt om enige nuancering:
• De capaciteit van ons rioolwater zuiveringstelsel vormt geen belemmering. Uit berekeningen en praktijkonderzoek van de TU Delft is gebleken dat het geen enkel probleem oplevert wanneer 10% van de huishoudens een vermaler zou gaan gebruiken. En een penetratiegraad van 10% bereiken kost naar verwachting tientallen jaren.
• Schade aan het rioolstelsel door evt. verzuring als gevolg van het gebruik van vermalers treedt niet op, zo blijkt uit uitgebreid onderzoek in het buitenland alsmede uit berekeningen van de TU Delft.
• Het waterverbruik vaneen huishouden stijgt er nauwelijks door (vergelijkbaar met een keer extra het toilet doorspoelen). Vergeet niet dat bij het schoonmaken van een biobak ook water verbruikt wordt.
• Ook het elektriciteitsverbruik stijgt slechts nihil (plusminus 10 euro p.j.).
• De kosten van slibrestverwerking in de rioolwaterzuiveringsinstallatie stijgen weliswaar, maar dat wordt grotendeels of geheel gecompenseerd door de grotere energieproductie bij de vergisting.
• Ja, een vermaler betekent een investering voor de gebruiker (in projecten ongeveer 100 euro), maar deze gaat lang mee en een biobak kost de consument niet minder geld in aanschaf en gebruik.
• In de totale energie- en milieubalans moet je ook meenemen de energie die de productie en t.z.t. de afvalverwerking van de bak kost, plus de belasting van het milieu (fijnstof, PAK- en CO2-emissies) door het ophalen van GFT.
• Biologisch afbreekbaar afval wordt verwerkt tot compost. Maar het GF-afval is in vergelijking tot tuinafval geen waardevolle fractie voor de compostbereiding. Het is beter geschikt voor vergisting in de vloeibare afvalstroom.
• Maar ook in Nederland kan het anders. Kijk maar naar het project WaterSchoon in Sneek. Alle woningen in een nieuwe wijk krijgen daar een voedselrestvermaler in de keuken. Het rioolwater wordt lokaal verzameld en gezuiverd. De energie die dat oplevert gaat terug naar de woningen!

Samenvattend:
• Het toelaten van voedselrestvermalers heeft grote voordelen met name bij hoogbouw; het is hygiënischer en het zal kunnen bevorderen dat een groter percentage van het GF-afval gescheiden wordt afgevoerd.
• Nadelen zijn er nauwelijks:
– Er zijn geen problemen te verwachten voor het bestaande rioolstelsel.
– De huidige rioolwater zuiveringsinstallaties(RWZI) kunnen de gevolgen probleemloos aan, zeker bij een penetratiegraad van voedselrestvermalers beneden de 10% van de huishoudens.
– Vanuit milieu-oogpunt bezien is de balans positief t.o.v. huidige praktijk.

Conclusies:
— Deze wijze van gescheiden GF-afvoer verdient een plaats in ons afvalverwerkingsysteem.